Τα Κάλαντα των Βαΐων, στο Θρυλόριο Κομοτηνής

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Για άλλη μια χρονιά ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ποντίων Θρυλορίου «Η Κερασούντα και το Γαρς» έψαλε με τα παιδιά του τα κάλαντα των Βαϊων. Το «Βάι βάι το βαϊ…..» ήχησε από τα παιδικά στόματα για άλλη μια φορά θυμίζοντας σε όλους ότι έρχεται η Λαμπρή. Τα καλαθάκια στολίστηκαν με τα βάγια από την εκκλησία και φυσικά ετοιμάστηκαν οι αυτοσχέδιες κατασκευές από ξύλο ή σύρμα για να περαστούν τα «κερκέλια». Πολύ παλιά, πριν αναβιώσει ο Σύλλογος το έθιμο και το επαναφέρει στη ζωή του Θρυλορίου, είχαν αρχίσει όλο και λιγότερο να κάνουν «κερκέλια» οι νοικοκυρές, γιατί έλειπε το κίνητρο, που δεν ήταν άλλο από τα κάλαντα των Βαΐων που θα έψαλαν τα παιδιά. Φέτος με χαρά διαπιστώσαμε, από τα «κερκέλια» που μάζεψαν τα παιδιά, ότι το Σάββατο του Λαζάρου οι περισσότερες νοικοκυρές του χωριού και μάλιστα οι νεότερες,  έψησαν «κερκέλια».

Τι είναι όμως τα «κερκέλια»; Είναι τα παραδοσιακά ποντιακά κουλούρια, που οι πόντιες νοικοκυρές τα ετοιμάζουν μόνο την ημέρα αυτή για να τα δώσουν στα παιδιά που θα ψάλλουν την Κυριακή των Βαΐων.

Οι δύο εκδοχές που κατέγραψε η έρευνά μας στο χωριό από τις μεγάλες σε ηλικία γυναίκες λένε ότι ο φτωχός Λάζαρος, επειδή ήταν φτωχός ζητιάνεψε αλεύρι το οποίο ανακάτεψε με νερό και έκανε ζυμάρι. Έψησε αυτό το ζυμάρι και έφτιαξε κερκέλια, τα οποία μοίρασε στους φτωχούς. Γι αυτό και τα κερκέλια γίνονται από το ζυμάρι του ψωμιού, με αλεύρι και νερό μόνο.

Σύμφωνα δε με τη δεύτερη εκδοχή, όταν ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός ανάστησε το φτωχό Λάζαρο, αυτός πείνασε. Ζήτησε να φάει κάτι και το πρώτο πράγμα που του έδωσαν ήταν ένα κερκέλι. Σε ανάμνηση του γεγονότος αυτού, κάθε τέτοια μέρα οι πόντιες γυναίκες κάνουν κερκέλια.

Η συνταγή είναι απλή. Οι νοικοκυρές ετοιμάζουν το ζυμάρι από αλεύρι, νερό, αλάτι και προζύμι και το σκεπάζουν καλά για να φουσκώσει. Αφού φουσκώσει, με επιδέξιες κινήσεις φτιάχνουν ένα κουλούρι στρογγυλό, αφήνοντας ένα κενό στο κέντρο. Έτσι πλάθουν τα κερκέλια τα οποία πρέπει να ψηθούν στο φούρνο που  έχει κάψει. Τον καθαρίζουν καλά με την «καταμάγια», φέρνοντας τα κάρβουνα και τις στάχτες στην πόρτα του φούρνου. Αφήνουν όμως λίγα κάρβουνα σε μια άκρη του, ώστε τα κερκέλια να πάρουν «χρα», δηλαδή να κοκκινίσουν. Με την «πιρίφτε» βάζουν τα κερκέλια στο φούρνο, πάνω στην πλάκα. Δεν αργούν να ψηθούν. Μόλις κοκκινίσουν τα βγάζουν και τα σκεπάζουν για να διατηρηθούν μαλακά. Σήμερα που οι παραδοσιακοί φούρνοι έχουν αντικατασταθεί από τους ηλεκτρικούς, τα κερκέλια ψήνονται κυρίως σε αυτούς. Καλή προσπάθεια αν και πρέπει να παραδεχθούμε ότι δεν μπορούν να φτάσουν σε νοστιμιά τους παλιούς φούρνους.

Εκτός από «κερκέλια» τα καλάθια των παιδιών γέμισαν με αυγά, πολύτιμα για τις πασχαλινές συνταγές, αλλά κυρίως για τις «αυγομαχίες», καραμέλες όλων των λογιών, λουκουμάκια, σοκολατένιες λιχουδιές, αλλά και χρήματα, όχι βέβαια πολλά αλλά αρκετά για ένα χαρτζιλίκι για τα παιδιά. Το μόνο που δεν έδωσαν οι νοικοκυρές στα παιδιά είναι «τσούγκουρα», δηλαδή σπυριά από βρασμένα καλαμπόκια, κάτι που συνηθίζοντας παλιά, όταν δεν υπήρχε η αφθονία σε λιχουδιές, όπως σήμερα.

Το βέβαιο είναι ότι τόσο ο κόσμος του Θρυλορίου όσο και τα παιδιά ευχαριστήθηκαν με το έθιμο και εμείς στο Σύλλογο δηλώνουμε ικανοποιημένοι που το έθιμο επανήλθε για τα καλά στη ζωή του χωριού σαν να μη σταμάτησε ούτε μια μέρα, γεγονός που μας κάνει αισιόδοξους για το μέλλον του.

Να τα πούμε λοιπόν και σε σας;

Βάι βάι το βαί

τρώγω οψάρι και χαμψί

και τ’ απάν’ την Κερεκή

τρώγω το παχύ τ’ αρνί.

Θεία θεία να το κερκέλ’

και δόσ’ με το κόκκινο τ’ ωβό.

Καλή Ανάσταση!