10ο Πανελλαδικό Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών

10^ο ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ 

ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝ «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΘΑΣ»

1 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2014

ΛΑΡΙΣΑ- Κλειστό Γυμναστήριο Νεάπολης (ΕΑΚΛ)

Ώρα έναρξης: 19.00-Είσοδος ελεύθερη

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ:

ΠΑΜΠΟΝΤΙΑΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΑΔOΣ-

Σύνδεσμος Ποντιακών Σωματείων Κεντρικής Μακεδονίας-Θεσσαλίας

10 ΧΡΟΝΙΑ ΠΑΜΠΟΝΤΙΑΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΕΛΛΑΔOΣ

10 χρόνια αγώνα για την καταξίωση του ποντιακού ελληνισμού

10 χρόνια αγώνα για την διεθνή αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων για το επετειακό δέκατο φεστιβάλ Ποντιακών χορών, η Οργανωτική Επιτροπή παρουσιάζει στις τοπικές κοινωνίες που εφέτος θα το φιλοξενήσουν αλλά και στους συμμετέχοντες και φίλους του Φεστιβάλ σε όλη την Ελλάδα, την Ιστορία και τον Πολιτισμό του Πόντου, μέσα από δημοσιεύματα στο Τύπο και στα ηλεκτρονικά έντυπα, σχετικών άρθρων και καταγραφών.

ΤΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ

 Κωνσταντίνου Φωτιάδη

 Καθηγητή Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

(απόσπασμα από το άρθρο του ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ)

​

Tα δικαστήρια ανεξαρτησίας, που στην πραγματικότητα ήταν μεσαιωνικά στρατοδικεία, με συνοπτικές διαδικασίες οδηγούσαν τους περισσότερους στον "διά της αγχόνης" θάνατο. H επιλογή των προσώπων ήταν αυστηρά επιλεκτική. Συλλαμβάνονταν όσοι είχαν διακριθεί στα γράμματα, την οικονομία και την πολιτική.

O Σεπτέμβριος του 1921 κατέχει ξεχωριστή θέση στην ιστορία του ποντιακού ελληνισμού, εξαιτίας κυρίως του αποτρόπαιου και στυγερού εγκλήματος που διέπραξε η κεμαλική κυβέρνηση σε βάρος της πολιτικής, θρησκευτικής, οικονομικής και πνευματικής ελληνικής ηγεσίας. O Mουσταφά Kεμάλ γνώριζε πολύ καλά τον τρόπο να εξαφανίσει την εθνότητα που σεβόταν και αγωνιζόταν να διατηρήσει, μέσα σε μια πολυπολιτισμική αυτοκρατορία, την εθνική και θρησκευτική της συνείδηση και ταυτότητα. Iδρύοντας τα δικαστήρια ανεξαρτησίας ως μηχανισμό εξουσίας και τρομοκρατίας για τους μουσουλμάνους αντιπάλους αλλά και για τις αντικεμαλικές εθνότητες, πέτυχε σε σύντομο χρονικό διάστημα την αποδιοργάνωση των αντικεμαλικών και τη συρρίκνωσή τους. H μέθοδος και τα αποτελέσματα των αποφάσεων αποδείχθηκαν ομολογουμένως ο καλύτερος τρόπος εξαφάνισης των Eλλήνων του Πόντου. Tα μέλη των δικαστηρίων ανεξαρτησίας (Iστικλάλ Mουχακεμεσή) δεν ανήκαν στο δικαστικό κλάδο. Oι περισσότεροι ήταν απλοί πολίτες, διαλεγμένοι μέσα από τις φανατικότερες ομάδες παντουρκιστών, με διατεταγμένη εντολή να καταδικάζουν με τον πλέον αυστηρό τρόπο όσους Έλληνες παραπέμπονταν σε δίκη. Mε τις συνοπτικότερες διαδικασίες τα τριμελή αυτά δικαστήρια σκοπιμότητας δίκαζαν και πάντοτε καταδίκαζαν τους αθώους Έλληνες του μαρτυρικού Πόντου. Kανένα ένδικο μέσο δεν επιτρεπόταν, ούτε μάρτυρες υπεράσπισης. Kατά το διάστημα λειτουργίας τους δεν τηρήθηκαν ούτε στοιχειώδεις κανόνες που προβλέπονται για τους θανατοποινίτες, καθώς η καταδίκη των κατηγορουμένων Eλλήνων ήταν προαποφασισμένη.

Στον Πόντο έδρα των δικαστηρίων ανεξαρτησίας ορίστηκε η πόλη Aμάσεια στην ενδοχώρα, σε μεγάλη απόσταση από τα παραλιακά αστικά κέντρα όπου έδρευαν προξενεία και διεθνείς εμπορικοί οίκοι.

O Mουσταφά Kεμάλ με τη λειτουργία των δικαστηρίων ανεξαρτησίας "επεδίωξε διπλό σκοπό. 1ον) Nα παρουσιάσει ως απόλυτα νόμιμο το έργο της καταστροφής του μικρασιατικού ελληνισμού. 2ον) Nα θανατώσει, από την άλλη, τις ελληνικές κοινότητες των πιο ανθηρών πόλεων εξολοθρεύοντας τους επιφανείς με πολύ μεγαλύτερη σιγουριά απ' ό,τι με την εξορία, όπου θα μπορούσαν πιθανόν να σωθούν. Aυτό το τελευταίο αποτέλεσμα εξάλλου επιτεύχθηκε, γιατί εκατοντάδες απ' αυτούς τους επιφανείς κρεμάστηκαν ή τουφεκίστηκαν κυρίως

στην Aμάσεια, όπου οι φυλακές ξεχείλισαν από διακεκριμένες προσωπικότητες των επιστημών και του εμπορίου, προερχόμενες απ' όλα τα μέρη της περιοχής του Πόντου".

H θλιβερή αγγελία των απαγχονισμών ευαισθητοποίησε όχι μόνο τον ελληνικό λαό αλλά και την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Tο επίσημο περιοδικό του Oικουμενικού Πατριαρχείου Eκκλησιαστική Aλήθεια αφιέρωσε, με τον τίτλο "Προ της Nέας μαρτυρικής σορού", στις 25 Σεπτεμβρίου 1921, τις δύο πρώτες σελίδες του στα θύματα της κεμαλικής κυβέρνησης.

H καταδίκη και ο απαγχονισμός στην πλατεία της Aμάσειας όλης της θρησκευτικής, πνευματικής και πολιτικής ηγεσίας ήταν μια προσχεδιασμένη γενοκτονική πράξη την οποία αναγκάστηκαν να καταδικάσουν ακόμη και οι πρόσφατα φιλικά προσκείμενες στην κεμαλική κυβέρνηση πρώην συμμαχικές χώρες Γαλλία και Iταλία, αλλά και όλες οι ευρωπαϊκές.

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕΛΩΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΕΡΘΕΤΕ ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ, ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ, ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ:

--

ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕΛΩΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΕΡΘΕΤΕ ΣΕ ΕΠΑΦΗ ΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ, ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ, ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ:

ΤΟΠΑΛΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ (Γραμματέας ΠΟΕ-ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΝΤΙΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ) 6978600140
ΚΑΤΣΙΔΗΣ ΣΤΑΘΗΣ (ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΝΤΙΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ) 6984647808
ΣΑΒΒΙΔΟΥ ΛΕΝΑ (ΕΥΞΕΙΝΟΣ ΛΕΣΧΗ ΠΟΝΤΙΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΩΝ Ν ΤΡΙΚΑΛΩΝ) 6979085740
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ) 6938821272
ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΛΕΡΑΣ (ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΧΟΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ ΣΠΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ-ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ) 6977649170

E MAIL
info@poe.org.gr (ΥΠ ΟΨΙΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 10^ου ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝ)
10ofestivallarisa@gmail.com

FACEBOOK
https://www.facebook.com/profile.php?id=100004818066267

YOU TUBE
https://www.youtube.com/channel/UCt4lU9d_pOk0ONbu-4IPA6A

10^ο ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝ «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΘΑΣ»

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων για το επετειακό δέκατο φεστιβάλ Ποντιακών χορών, η Οργανωτική Επιτροπή παρουσιάζει στις τοπικές κοινωνίες που εφέτος θα το φιλοξενήσουν αλλά και στους συμμετέχοντες και φίλους του Φεστιβάλ σε όλη την Ελλάδα, την Ιστορία και τον Πολιτισμό του Πόντου, μέσα από δημοσιεύματα στο Τύπο και στα ηλεκτρονικά έντυπα, σχετικών άρθρων και καταγραφών.

Η Πόντια γυναίκα στη λαογραφία και στην ιστορία του Πόντου.

Της Αρχοντούλας Κωνσταντινίδου, Φιλολόγου

Η ταυτότητα και οι αξίες κάθε πολιτισμού φανερώνονται από τη λαογραφία και από τις αντιλήψεις του. Πράγματι, για να κατανοήσουμε την κάθε φυλή ή τον εκάστοτε πολιτισμό στις ακριβείς του διαστάσεις, δεν έχουμε παρά να μελετήσουμε τη φυσιογνωμία του, έτσι όπως την εκφράζει η λαϊκή Μούσα, που ο ίδιος δημιούργησε. Γι’ αυτό, λοιπόν, αξίζει να σταθούμε στη μορφή της Πόντιας γυναίκας, όπως αυτή εκφράστηκε λαογραφικά, αλλά και όπως παρουσιάστηκε στην ιστορική της διαδρομή. Αξιοσημείωτο είναι πάντως το γεγονός πως, αν και έζησε σε ανδροκρατούμενες εποχές και κάτω από αναχρονιστικές αντιλήψεις, η Πόντια γυναίκα διακρίθηκε για τον δυναμισμό και την αποφασιστικότητά της.

 Εξετάζοντας την παρουσία της, όπως αυτή αποτυπώνεται λαογραφικά, διαπιστώνουμε πως η γυναίκα είναι αυτή που θυσιάζεται στο παραδοσιακό ποντιακό τραγούδι «Τη Τρίχας το γιοφύρι», που αποτελεί την ποντιακή παραλλαγή του «γεφυριού της Άρτας». Όταν καταλαβαίνει τη μοίρα που την περιμένει, λέει πως δε λυπάται τα κάλλη ή τα νιάτα της, παρά μονάχα λυπάται το παιδί της, που έχει αφήσει να κοιμάται. Η μορφή της μάνας είναι αυτή που αναδεικνύεται, άλλωστε, στο ακριτικό τραγούδι για τους «Τραντέλλενες», καθώς η λαϊκή Μούσα μακαρίζει τη μητέρα που γεννά τον «Τραντέλλενα» (Τραντέλλενας=ο τριάντα φορές Έλληνας), ο οποίος είναι ταγμένος στον πόλεμο για την ελευθερία. Η μητέρα, που στέλνει τον γιο της στον πόλεμο για την ελευθερία, μας θυμίζει έντονα τη Σπαρτιάτισσα μητέρα, που παραδίδει στον γιο της την ασπίδα λέγοντάς του: «ή ταν ή επί τας».

 Ως σύζυγος, παρουσιάζεται ατρόμητη και πιστή. Στο παραδοσιακό τραγούδι του «Γιάννε του Μονόγιαννε» πηγαίνει αγέρωχα και άφοβα να παλέψει τον δράκο, που απειλεί να κατασπαράξει τον Γιάννη. Το θάρρος της θαυμάζει και ο ίδιος ο δράκος, ο οποίος της ζητά να θεωρεί τον Γιάννη αδελφό του και αυτή νύφη του. Η ιδιότητα της πιστής συζύγου εξυμνείται και στο δημοτικό τραγούδι του «Μάραντου». Παρόλη την εχθρική αντιμετώπιση των πεθερικών, που τη διώχνουν από το σπίτι, όταν ο Μάραντος φεύγει στον πόλεμο, εκείνη μένει πιστή σ’ εκείνον και, όταν τον συναντά επτά χρόνια μετά χωρίς να τον αναγνωρίζει, δηλώνει πως θα περιμένει τον σύζυγό της, και αν εκείνος δεν επιστρέψει, τότε θα καλογερέψει.

 Η γυναικεία παρουσία, όπως αποδόθηκε μέσα στη λαογραφία, εκφράστηκε και ιστορικά. Η αγάπη για την ελευθερία και η θυσία αντί του εξευτελισμού διατρανώθηκε με την αυτοκτονία των 30 νέων κοριτσιών στο Κάστρο του Κιζ-Καλεσί (=Κάστρο της Κοπέλας) στην περιοχή της Πάφρας του Δυτικού Πόντου. Το 1680 ο στυγερός Ντερέμπεης Χασάν Αλήμπεης είχε βαλθεί να αφανίσει όλους τους χριστιανούς κατοίκους που είχε στην περιοχή της δικαιοδοσίας του. Για να καταφέρουν να γλυτώσουν, πολλοί κάτοικοι των γύρω χωριών κλείστηκαν στο κάστρο, ελπίζοντας πως οι Τούρκοι θα εγκαταλείψουν την πολιορκία μετά από κάποιες μέρες. Ωστόσο οι Τούρκοι συνέχισαν την πολιορκία κι έτσι, έπειτα από 48 ημέρες, άλλοι πέθαναν από την πείνα, άλλοι έχασαν τα λογικά τους, ενώ 30 κοπέλες προτίμησαν να πέσουν από το κάστρο στα κοφτερά βράχια της όχθης του ποταμού Άλυ (σημερινή ονομασία Κιζίλ Ιρμάκ) και να σκοτωθούν, παρά να πιαστούν αιχμάλωτες των Τούρκων. Οι Παφραίοι, για να τιμήσουν τη θυσία των κοριτσιών από τότε χορεύουν τον χορό «θανατί λάγγεμαν» (=το πήδημα του θανάτου) και αναπαραστάσεις της αυτοκτονίας των κοριτσιών έγιναν πολλές φορές από τα Παρθεναγωγεία της Πάφρας. Παρόμοιες πράξεις αυτοθυσίας είχαμε κατά τα χρόνια της γενοκτονίας στο Σιμικλί της Χαλδίας και στην Κουνάκα της Ματσούκας, όπου 26 γυναίκες έπεσαν στον Πρύτανη ποταμό και πνίγηκαν, για να αποφύγουν την ατίμωση από τους Τούρκους. (24 Απριλίου 1916)

 Κατά τα χρόνια της γενοκτονίας η Πόντια γυναίκα υπήρξε η πιο τραγική μορφή της εκδικητικής μανίας των Τούρκων. Αυτό δεν οφειλόταν μόνο στη βιολογική της αδυναμία, αλλά κυρίως στο γεγονός πως αυτή εξασφαλίζει τη βιολογική συνέχεια του λαού. Στόχος των Τούρκων ήταν να σκοτώσουν, να ατιμάσουν και να εξευτελίσουν τη γυναικεία ύπαρξη και δε δίστασαν να το κάνουν ακόμη και μέσα σε ιερές μονές. Στα «Πρακτικά της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης στην Αθήνα, Απρίλιος 1921» διαβάζουμε: «Πέντε πτώματα Ελλήνων εν αποσυνθέσει έκειντο άταφα εν τω προαυλίω της Μονής, πέντε δε έτερα εν τω εσωτερικώ της Μονής, εντός δε δωματίου έκειτο γυμνόν και αποκεφαλισμένον με πληγήν επί του στήθους δια ξιφολόγχης το πτώμα της εικοσαετούς νεάνιδος Κυριακής εις στάσιν μαρτυρούσαν την επ’ αυτής διαπραχθείσαν ατίμωσιν».

 Στον Δυτικό Πόντο, όπου  για να προστατευθούν οι Πόντιοι, κατέφυγαν στα βουνά και κρύβονταν σε σπηλιές, πολλές γυναίκες, οι οποίες έχασαν τους άντρες και τα παιδιά τους, ζώστηκαν τα άρματα και πολέμησαν τους Τούρκους με απαράμιλλη γενναιότητα. Εφόσον είχαν μικρά παιδιά, πολεμούσαν με αυτά δεμένα στην πλάτη τους. Αξίζει να σημειωθεί πως φορούσαν κι αυτές την αντρική πολεμική φορεσιά και οι Τούρκοι δεν ήξεραν αν πολεμούν με άντρες ή γυναίκες. Από τις πιο γνωστές μορφές του ποντιακού αντάρτικου ήταν η αντάρτισσα Πελαγία Οξούζογλου, η Αναστασία Ανθοπούλου, η Βασιλική Δεδέογλου και πολλές άλλες, τις οποίες έχει καταγράψει ο συγγραφέας Γεώργιος Θ. Αντωνιάδης στο βιβλίο του «Γυναίκες Καπετάνισσες στο Αντάρτικο του Πόντου» .

   Η αναγνώριση από την πλευρά της Τουρκίας των γενοκτονιών που έχει διαπράξει, θα αποτελέσει την ελάχιστη ηθική δικαίωση απέναντι σε όλα τα θύματά της. Είναι, άλλωστε, οξύμωρο από τη μια να γυρίζει μια ταινία-υπερπαραγωγή για την Άλωση της Κωνσταντινούπολης και από την άλλη να αρνείται τις γενοκτονίες των χριστιανικών λαών της Ανατολής.